Feestdagen: 5 vragen voor werkgevers beantwoord

Het is lente! En dat betekent dat er weer verschillende feestdagen voor de deur staan. Denk aan Pasen, Koningsdag en Hemelvaart. Ook de Ramadan en het bijbehorende Suikerfeest zijn in 2023 in het voorjaar. Met een feestdag in het vooruitzicht krijgt HR vaak vragen van medewerkers. Moeten medewerkers wel of niet werken op deze dagen? Hebben ze recht op een toeslag als ze werken? Mag je verlof afschrijven als de organisatie op een feestdag de deuren sluit? Op deze en andere veel gestelde vragen geven wij antwoord.

De officiële feestdagen in Nederland zijn:

Nieuwjaarsdag
Goede Vrijdag
Eerste Paasdag
Tweede Paasdag
Koningsdag
Bevrijdingsdag
Hemelvaartsdag
Eerste Pinksterdag
Tweede Pinksterdag
Eerste Kerstdag
Tweede Kerstdag

Het Suikerfeest is dus geen officiële feestdag.

1. Hebben medewerkers recht op een vrije dag tijdens een officiële feestdag?

Medewerkers hebben geen wettelijk recht om vrij te zijn tijdens deze feestdagen. Zij hebben op deze dagen alleen recht op een vrije dag als dat in de cao, in het beleid van de organisatie of in de arbeidsovereenkomst staat. Zijn er geen regels? Dan moet een medewerker dus werken op een feestdag.

2. Als medewerkers werken op een feestdag, welk loon moet een werkgever dan betalen?

In beginsel is werken op een feestdag hetzelfde als werken op een gewone dag. De medewerker heeft dan alleen recht op zijn normale loon. Dit is anders als in de cao, het personeelsreglement of de arbeidsovereenkomst staat dat de medewerker recht heeft op meer dan zijn normale loon. Bijvoorbeeld recht op een toeslag.

In de gemeentelijke sector hebben medewerkers die op een feestdag werken bijvoorbeeld recht op een buitendagvenstertoelage. Ook in de sector gehandicaptenzorg en in de VVT-sector geldt een extra toeslag voor medewerkers die op een feestdag werken.

3. Mag de werkgever vakantie-uren van het verlofsaldo van medewerkers afboeken als hij zijn deuren sluit op een feestdag?

Veel werkgevers geven hun medewerkers vrij met behoud van loon als hun organisatie gesloten is op een feestdag. Zij boeken geen vakantie-uren van het verlofsaldo af. Maar ook hiervoor kunnen per sector afwijkende regels gelden.

In het primair onderwijs bijvoorbeeld heeft een medewerker jaarlijks recht op vakantieverlof en zijn de algemeen erkende feestdagen, zoals tweede Paasdag, Koningsdag en Hemelvaartsdag, in dit verlof inbegrepen. Als een feestdag op een werkdag van de medewerker valt, dan mag de werkgever verlof afschrijven van het vakantieverlofsaldo.

In de VVT-sector geldt dan weer dat een medewerker die ingeroosterd is op een feestdag, maar toch vrij wil zijn, vakantie-uren moet opnemen. Ook kan een medewerker die in deze sector werkt, ervoor kiezen om verlof op te nemen op de dag dat hij het Suikerfeest viert in plaats van bijvoorbeeld Tweede Paasdag.

4. Wat geldt er als een feestdag op een dag valt waarop een medewerker normaal gezien zijn vaste vrije dag heeft, omdat hij parttime werkt? Heeft hij dan recht op compensatie in de vorm van een ‘extra’ vrije dag?

Er is geen wet waarin staat dat werkgevers verplicht zijn om in dat geval een extra vrije dag te geven. Wel heeft het College voor de Rechten van de Mens in het verleden twee keer geoordeeld dat de werkgever die parttimers geen compensatie biedt als een feestdag op hun parttime dag valt, zich schuldig maakt aan discriminatie. Volgens het College voor de Rechten van de Mens maakt de werkgever hiermee verboden onderscheid op grond van verschil in arbeidsduur. Door geen compensatie te bieden aan parttimers op wiens vrije dag een feestdag viel, hadden zij minder vrije dagen in vergelijking tot fulltimers. Dat mag niet volgens het College voor de Rechten van de Mens. Discriminatie kan voorkomen worden door te werken met een jaarurensystematiek.

De oordelen van het College voor de Rechten van de Mens zijn overigens juridisch niet bindend. Een medewerker kan er dus geen rechten aan ontlenen. De werkgever is vrij om te bepalen of hij wel of geen compensatie aanbiedt aan parttimers. Soms staan hierover afspraken in de cao.

5. Kan de werkgever medewerkers verplichten om de dag na Hemelvaartsdag of Koningsdag een vrije dag (brugdag) op te nemen?

Als in de cao of de arbeidsovereenkomst staat dat de werkgever jaarlijks een aantal verplichte vrije dagen mag aanwijzen, dan mag hij dat ook doen. Medewerkers zijn dan verplicht vrij op die dagen en de werkgever mag vakantie-uren van het verlofsaldo afboeken.